Адыгэ Республикэм ит къуаджэу Тэуйхьаблэ пэмычыжьэу, тарихъым исаугъэтэу алъытэрэ Iуашъхьэм ичIэгъ чIэт бэныжъым Iизын къырамытыгъэу ытIы пэтзэ Теуцожь районым щыщ хъулъфыгъэ къаубытыгъ,- къетхы гъазетэу Адыгэ Макъ.
ЧIым хэлъ пкъыгъохэу гъучIым хэшIыкIыгъэхэр къызэрагъотыхэрэ Iэмэ-псымэхэр ыгъэфедэхэзэ, ар тIэщтыгъ. Къызаубытым къамэхэр, етIэ гъэжъагъэм хэшIыкIыгъэ пкъыгъохэм ащыщхэр къыIахыгъэх. Iуашъхьэр тарихъым исаугъэтэу зэрэщытыр зэришIэщтыгъэр, ар ытIын зэрэфимытыр къызэрэгурыIощтыгъэр хъулъфыгъэм полицием иIофышIэхэм къариIуагъ.
ТIэным ыпэ хъулъфыгъэр музей зэфэшъхьафхэм ащыIагъ, археологием фэгъэхьыгъэ тхыгъэхэм яджагъ, Iуашъхьэр ытIыным зыфигъэхьазырыгъ. Хъулъфыгъэр хэбзэнчъэу зэрэзекIуагъэр зэхафы, уголовнэ Iоф къыфызэIуахын алъэкIыщт.
КъэIогъэн фае, Адыгэ хэкур археологием епхыгъэ пкъыгъохэмкIэ байдэд, чIыпIэ бэдэд щыIэр джыри къамытIыгъэу ыкIи уплъэкIуныхэр фамышIыгъэу. ГъогурикIоу мэзым ухахьэмэ е Iуашъхьэм удэкIуаемэ е тIоладжэм удахьэмэ, тэкIу уплъэмэ, чIыгум уетIэмэ Iэмэ-псымэжъхэр, къэжъхэр, унэжъхэр къэбгъотынхэ плъэкIыщт.
Адыгэ республикэхэм яхьыкумэтхэр мы Iофым лъэплъэх пIон плъэкIыщтэп. Археологием дэлажьэрэ шIэныгъэ-лэжьхэр макIэдэд ыкIи ахэм кIуачIи ахъщи яIэп. Ащ нэмыкIэу архиологие чIыпIэхэр бэрэ атыгъоу къыхэкIы, ахэр республикэхэм яхьыкумэтхэм икъоу къаухъумэхэрэп.
Непэ археологие Iофым дэлажьэрэ Адыгэ организацие щыIэп ау ащ фэдэ зэхэщэгъэным игъо къэсыгъ. ЕгъэжьапIэм археологемрэ экологиемрэ зэхэтэу зы организацие пшIымэ нахьышIу.